Cuốn sách Họ đỗ việt nam được in theo giấy phép xuất bản số 14/XB-QLXB/57-VHTT, Nhà xuất bản Văn hoá – Thông tin. Chúng tôi xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc:
Cuốn Họ đỗ việt nam dày 730 trang in khổ 15×21 cm, giấy trắng xuất khẩu loại 1, có 25 ảnh màu và 30 ảnh đen trắng về di tích và nhân vật họ Đỗ; bìa cứng, ngoài có bìa bao đẹp. Đây là cuốn sách đầu tiên nghiên cứu về lịch sử của một dòng họ: Họ Đỗ việt nam do PGS triết học Đỗ Tòng – Trưởng ban liên lạc họ đỗ việt nam làm chủ biên.
Cuốn sách gồm 3 Phần lớn được biên soạn xuất phát từ nguyện vọng và mong muốn chủ yếu của hậu duệ họ Đỗ là: Nghiên cứu, thu thập về lịch sử truyền thống văn hoá tốt đẹp của dân tộc ta, thể hiện cụ thể ở các dòng họ đỗ việt nam định cư ở các nơi trong nước và nước ngoài. Đó là khát vọng của hậu duệ hướng về cội nguồn, biểu thị lòng biết ơn Tổ tiên (Ông bà); còn là sự khích lệ động viên các hậu duệ, con cháu tổ tiên họ Đỗ thế hệ hiện nay và mai sau giữ gìn, tôn vinh và phát huy những giá trị văn hoá tốt đẹp của Tổ tiên các dòng họ Đỗ cũng như của cả nước, cùng các dòng họ, các cộng đồng xã hội khác trong đại gia đình các dân tộc, phấn đấu xây dựng đất nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Phần Một: là tổng quan về họ Đỗ. Nội dung chính là giới thiệu tóm tắt lịch sử các dòng họ Đỗ ở các nơi. Tuy cuốn sách mới chỉ thu thập được trên 70 dòng họ Đỗ ở các nơi, cả 3 miền đất nước, nhưng, kèm theo là bản đồ Việt Nam đánh dấu nơi có họ Đỗ định cư lâu đời, cho thấy tổng quan về các vùng họ Đỗ cư trú trên toàn cõi đất nước. Trong phần một, với đạo lý thuỷ chung, một ngày nên nghĩa, sách còn trân trọng giới thiệu một số dòng họ gốc họ khác nhưng đã mang tên họ Đỗ lâu đời nhiều thế kỷ và ngược lại.
Qua nội dung Phần Một cuốn sách cho thấy nhiều điều thú vị về truyền thống văn hoá tốt đẹp của dân tộc ta được cụ thể hoá trong các dòng họ Đỗ việt nam, đặc biệt có những quy tắc đối nhân xử thế của một dân tộc có văn hiến, phong tục riêng hiếm có trong quy ước của nhiều dòng họ được duy trì hàng trăm năm qua đến nay mới được công bố. Ví dụ: tục “Khao con dâu” hàng năm; phê phán sai lầm lấy tên con gọi bố dẫn đến cháu quên tên ông ba, bố mẹ; v.v…
Đặc biệt trong Phần Một có mục “Họ đỗ việt nam có từ bao giờ”: Sách đã nêu lên những tư liệu, thư tịch cổ mới tìm thấy với các di tích, chứng tích khá rõ ràng, chứng minh họ Đỗ Việt Nam phát tích và sinh tụ trên đất Việt cổ này từ xa xưa, gắn liền với các vị tiên tổ dân tộc ta từ buổi bình minh của đất Việt cổ trước thời khai sinh ra nước Văn Lang tức là khoảng trên 5 nghìn năm về trước. Điều này đã bác bỏ sự ngộ nhận sai lầm từ lâu nay của rất nhiều người cho rằng họ Đỗ có gốc là người Trung Quốc(!). Chính tên gọi cuốn sách là có chủ ý: sách về họ Đỗ Việt Nam – họ Đỗ gốc Việt Nam chứ không phải là họ Đỗ ở Việt Nam để tránh sự ngộ nhận trên đây.
Phần Hai cuốn sách giới thiệu tên tuổi, công trạng và sự nghiệp các nhân vật lịch sử và các nhà khoa bảng họ Đỗ thời trước. 38 Anh hùng họ Đỗ được nhà nước ta tuyên duyên, với 30 ảnh đen trắng về chân dung các vị. Quan niệm và tiêu chí lựa chọn các nhân vật lịch sử ở đây không chỉ là những vị quan to, chức lớn mà cả người có chức thấp ở cơ sở đến thứ dân. Đó là những người có công với dân, với nước; làm những điều thiện, nghĩa, liêm chính, có lợi cho dân, được dân tôn kính. Sách giới thiệu về 116 nhân vật lịch sử từ thời xa xưa đến thời hiện đại. Thực tế còn nhiều hơn nữa mà chúng tôi chưa có điều kiện sưu tầm được. Nhưng theo chủ quan chúng tôi biết thì cho đến nay chưa có cuốn từ điển Nhân vật lịch sử nào ghi lại được số lượng nhân vật lịch sử người họ Đỗ nhiều như vậy.
Cuốn sách sưu tầm và giới thiệu các vị họ Đỗ có chức danh hàng quan võ (68 vị tướng và trực tiếp cầm quân dưới các triều đình phong kiến hoặc là thủ lĩnh quân sự đương thời); có 21 vị được cử làm sứ thần (ngoại giao) và 3 vị thầy thuốc giỏi (được vua vời vào chữa bệnh hoặc được nhà vua trực tiếp sát hạch, đánh giá giỏi về y lý). Chắc rằng nhiều vị ở các ngạch trên, tác giả chưa sưu tầm được để giới thiệu trong cuốn sách.
Về khoa bảng, sách giới thiệu gần một trăm vị họ Đỗ đạt đại khoa bậc trạng nguyên, bảng nhãn, thám hoa, hoàng giáp, đến tiến sĩ tam giáp và phó bảng kể từ các khoa thi thời Lý đến khoa thi cuối cùng thời phong kiến; 197 vị trung khoa (Hương cống, thời nguyễn là cử nhân). Qua số liệu trên (chắc là chưa đủ) cho thấy, mặc dù họ Đỗ không bao giờ là dòng họ giữ triều chính và cũng không có người nào làm đến Tể tướng, nhưng họ Đỗ đứng thứ 6 về số đại khoa, chỉ sau các dòng họ giữ triều chính nhiều thế kỹ như Lê, Nguyễn, … và một số dòng họ khác. Điều đó nói lên truyền thống hiều học từ xa xưa của họ Đỗ Việt Nam.
Về khoa bảng họ Đỗ thời hiện tại: do nhiều lý do khách quan, tác giả chưa có điều kiện, thời gian tìm hiểu đầy đủ. Chỉ có thể nêu lên “một vài nét” về thời kỳ này qua thu thập rút ra được từ gần 80 dòng họ trên và một vài tư liệu còn hạn hẹp.
Phần Ba. Tuy là phụ lục, tham khảo nhưng nội dung khá phong phú và hấp dẫn, thực sự giúp cho việc nghiên cứu sâu hơn cac phần trên. Trong phần này, có trích đoạn về “Văn hoá tiền sử, Văn hoá Văn Lang” theo nhận thức mới dựa trên các thành tựu khoa học về nhân chủng học, về văn hoá vùng Đông Nam á được nhiều nhà khoa học trong nước và thế giới tổng kết trong khoảng 5 – 10 năm trở lại đây. Hơn nữa, một số tư liệu thư tịch cổ mới tìm thấy gần đây cho phép bước đầu xác định thế thứ các vị tổ tiên đất nước trong đó có các vị tiên tổ họ Đỗ phát tích và sinh tụ trên đất Việt cổ này từ lúc khai sinh mở vận đất nước đến hết thời các vua Hùng, đó là tài liệu chứng minh rõ thêm về thời tiền sử nước Việt và họ Đỗ Việt Nam.
Ngoài ra, theo yêu cầu của nhiều dòng họ, cuốn sách còn có những mục chú giải các khái niệm về quan chế, học chế, các danh hiệu quan chức, chế độ thi cử và học vị các thời trước (Hậu Lê, Nguyễn, thời Pháp thuộc) cũng như các địa danh cũ nêu trong sách này so với địa danh ngày nay, giúp bạn đọc thuận lợi trong việc tra cứu, đối chiếu nếu gặp phải từ ngữ, địa danh đó trong sách này cũng như trong phả của dòng họ mình.
Tóm lại, cuốn sách được soạn thảo công phu qua những năm với nhiều tư liệu phong phú, có những tư liệu mới tìm thấy, và mặc dù với sự khiêm tốn và thận trọng, chúng tôi vẫn nghĩ rằng bạn đọc không chỉ là người họ Đỗ, có thể tìm thấy ở cuốn sách không ít điều bổ ích, trong đó có những điều cho đến nay chưa được biết đến. Với bạn đọc trẻ tuổi họ Đỗ định cư ở nước ngoài từ nhỏ, có thể xem qua mục lục sách (4 thứ tiếng: Việt, Anh, Pháp, Hán) đi sâu tìm hiểu cội nguồn của mình, tự hào về dòng họ mình, tổ tiên mình, thêm gắn bó với quê hương đất nước.
Nhân dịp này, chúng tôi xin chân thành cảm ơn các vị đã cộng tác và tài trợ in cuốn sách này.